Feline Cholangitis ถือเป็นหนึ่งในโรคของระบบตับและทางเดินน้ำดีที่พบได้บ่อยที่สุดในแมว บทความ “ 𝗙𝗲𝗹𝗶𝗻𝗲 𝗖𝗵𝗼𝗹𝗮𝗻𝗴𝗶𝘁𝗶𝘀 “ โดย Penelope Watson (Veterinary Clinics: Small Animal Practice, July 2025) ตีพิมพ์ใน Volume 55, Issue 4, พบว่ามีข้อมูล update ที่น่าสนใจทั้งด้านการวินิจฉัยและการรักษา ซึ่งนอกจาก paper นี้แล้วทางผู้เขียนยังได้สรุปและรวบรวมข้อมูลใหม่ๆจากการศึกษาอื่นเพิ่มเติม เพื่อหา trending ในการวินิจฉัยและการรักษา Feline Cholangitis ซึ่งคาดว่าอาจนำมาใช้ได้ประโยนช์ในอนาคต
มีการจำแนกโรคที่ละเอียดขึ้น (𝗥𝗲𝗳𝗶𝗻𝗲𝗱 𝗖𝗹𝗮𝘀𝘀𝗶𝗳𝗶𝗰𝗮𝘁𝗶𝗼𝗻)
Feline cholangitis ยังคงแบ่งออกเป็น 3 กลุ่มหลักเช่นเดิม :
𝟭. 𝗡𝗲𝘂𝘁𝗿𝗼𝗽𝗵𝗶𝗹𝗶𝗰 𝗰𝗵𝗼𝗹𝗮𝗻𝗴𝗶𝘁𝗶𝘀 (𝗡𝗖) — 𝗮𝗰𝘂𝘁𝗲 𝗡𝗖 และ 𝗰𝗵𝗿𝗼𝗻𝗶𝗰 𝗡𝗖
- โดย 𝗮𝗰𝘂𝘁𝗲 𝗡𝗖 มักเกี่ยวกับ ascending infection
𝟮. 𝗟𝘆𝗺𝗽𝗵𝗼𝗰𝘆𝘁𝗶𝗰 𝗰𝗵𝗼𝗹𝗮𝗻𝗴𝗶𝘁𝗶𝘀 (𝗟𝗖)
- LC เกี่ยวข้องกับ immune-mediated และเกิดเรื้อรัง
𝟯. 𝗟𝗶𝘃𝗲𝗿 𝗳𝗹𝘂𝗸𝗲-𝗮𝘀𝘀𝗼𝗰𝗶𝗮𝘁𝗲𝗱 𝗰𝗵𝗼𝗹𝗮𝗻𝗴𝗶𝘁𝗶𝘀
Update:
ใน study นี้เน้นว่า “มีการซ้อนทับกันของ LC และ chronic NC มากกว่าที่เคยเชื่อกัน”
แนะนำว่าไม่ควรมองกลุ่มนี้แบบแยกตายตัวอีกต่อไปแต่ควรมองเป็น “𝗦𝗽𝗲𝗰𝘁𝗿𝘂𝗺 𝗼𝗳 𝗯𝗶𝗹𝗶𝗮𝗿𝘆 𝗶𝗻𝗳𝗹𝗮𝗺𝗺𝗮𝘁𝗶𝗼𝗻”
แนวโน้มใหม่ในการวินิจฉัย (Diagnostic Trends)
เพิ่ม Biomarkers อื่นเพื่อช่วยติดตามระดับการอักเสบในแมวที่เป็น Cholangitis
𝗦𝗲𝗿𝘂𝗺 𝗔𝗺𝘆𝗹𝗼𝗶𝗱 𝗔(𝗦𝗔𝗔)
- เป็น acute phase protein ตอบสนองต่อการอักเสบในร่างกายอย่างรวดเร็ว
- ใช้ได้ดีในแมว เหมาะสำหรับติดตามการตอบสนองต่อการรักษา โดยเฉพาะในราย neutrophilic cholangitis (NC) และใช้ประเมินความรุนแรงของการอักเสบ
- แม้ SAA จะไม่จำเพาะกับ NC เพียงโรคเดียวแต่แนวโน้มใช้ดูการตอบสนองต่อการรักษาแทนการพึ่งพา ALT / ALP เพียงอย่างเดียว
- แนวโน้มใหม่อาจใช้ SAA ร่วมกับ clinical sign เพื่อลดระยะเวลาการให้ยาปฏิชีวนะ (antibiotic tapering strategy)
𝗦𝗽𝗲𝗰 𝗳𝗣𝗟 (𝗣𝗮𝗻𝗰𝗿𝗲𝗮𝘁𝗶𝗰 𝗹𝗶𝗽𝗮𝘀𝗲)
- ยังคงใช้คัดกรอง concurrent pancreatitis
𝗟𝗶𝘃𝗲𝗿 𝗲𝗻𝘇𝘆𝗺𝗲 𝗽𝗮𝗻𝗲𝗹 (𝗔𝗟𝗧, 𝗔𝗟𝗣, 𝗚𝗚𝗧, 𝗯𝗶𝗹𝗶𝗿𝘂𝗯𝗶𝗻)
- ยังคงใช้อยู่ (แต่มีความจำเพาะต่ำ)
- ALT และ ALP อาจปกติใน LC, แต่ bilirubin มักสูงขึ้นใน NC
𝗜𝗺𝗮𝗴𝗶𝗻𝗴 𝗧𝗲𝗰𝗵𝗻𝗶𝗾𝘂𝗲𝘀 ที่แม่นยำมากขึ้น
𝗦𝗲𝗿𝗶𝗮𝗹 𝗨𝗹𝘁𝗿𝗮𝘀𝗼𝗻𝗼𝗴𝗿𝗮𝗽𝗵𝘆 ใช้ประเมิน:
- การหนาตัวของผนังถุงน้ำดี
- ปริมาณ sludge
- ลักษณะของท่อน้ำดี (bile duct dilation) ทั้ง intrahepatic และ extrahepatic duct
- ประเมิน echogenic liver parenchyma
Update : Follow up with serial ultrasound ช่วยประเมินประสิทธิภาพการรักษา
𝗖𝗼𝗻𝘁𝗿𝗮𝘀𝘁-𝗘𝗻𝗵𝗮𝗻𝗰𝗲𝗱 𝗨𝗹𝘁𝗿𝗮𝘀𝗼𝘂𝗻𝗱 (𝗖𝗘𝗨𝗦)
- ให้ภาพการไหลเวียนเลือดในตับ แบบ dynamic
- ช่วยแยก benign กับ malignant lesion
แนวโน้มใหม่ : อาจใช้ประเมินความรุนแรงของการอักเสบหรือ vascular compromise
𝗘𝗹𝗮𝘀𝘁𝗼𝗴𝗿𝗮𝗽𝗵𝘆 (𝗛𝗦𝗜 : 𝗛𝗲𝗽𝗮𝘁𝗶𝗰 𝘀𝘁𝗶𝗳𝗳𝗻𝗲𝘀𝘀 𝗶𝗺𝗮𝗴𝗶𝗻𝗴)
- ใช้ประเมิน “liver stiffness” → ช่วยแยก chronic inflammation กับ fibrosis
- อยู่ในช่วงศึกษา (experimental use) แต่มี trending ใน hepatobiliary disease
𝗨𝗽𝗱𝗮𝘁𝗲 𝗶𝗻 𝗧𝗿𝗲𝗮𝘁𝗺𝗲𝗻𝘁𝘀
𝗡𝗲𝘂𝘁𝗿𝗼𝗽𝗵𝗶𝗹𝗶𝗰 𝗰𝗵𝗼𝗹𝗮𝗻𝗴𝗶𝘁𝗶𝘀 (𝗡𝗖)
- ยังคงเน้นการให้ antibiotics แบบ target-based และ long-duration (4–6 สัปดาห์)
Update:
- เริ่มใช้ amoxicillin-clavulanate หรือ fluoroquinolone + metronidazole หากสงสัยการติดเชื้อแกรมลบหรือ anaerobes โดยไม่รอผล culture sent
- มีการเน้น taper antibiotics ให้เร็วขึ้นหาก clinical sign ดีขึ้นและ SAA ลดลง
𝗟𝘆𝗺𝗽𝗵𝗼𝗰𝘆𝘁𝗶𝗰 𝗰𝗵𝗼𝗹𝗮𝗻𝗴𝗶𝘁𝗶𝘀 (𝗟𝗖)
- Prednisolone ยังคงเป็นยาหลัก
แนวโน้มใหม่ - เริ่มมีการใช้ budesonide (เป็น locally active) โดยยาออกฤทธิ์ที่ผนังลำไส้และถูก metabolized โดยตับ (first-pass hepatic metabolism → ลด systemic effects)
- ใช้ร่วมกับ Ursodeoxycholic acid (UDCA) และ SAMe / silymarin
- โดยเฉพาะแมวที่มีโรคประจำตัว เช่น เบาหวาน (มีผลกระทบต่อ blood glucose น้อยกว่า prednisolone)
𝗔𝗱𝗷𝘂𝗻𝗰𝘁𝗶𝘃𝗲 𝘁𝗵𝗲𝗿𝗮𝗽𝗶𝗲𝘀 ที่เด่นขึ้น
- Antioxidants (SAMe, vitamin E) ถูกแนะนำให้ใช้ในทุก subtype ของ cholangitis
- Appetite stimulants (mirtazapine, capromorelin) และ nutritional support → มีบทบาทสำคัญในการฟื้นตัว
แนวโน้มสำคัญอื่น ๆ
- มีการเสนอแนวคิดว่า Feline Triaditis (LPE + Pancreatitis + Cholangitis) อาจควรถือเป็น “𝘀𝗶𝗻𝗴𝗹𝗲 𝘀𝘆𝗻𝗱𝗿𝗼𝗺𝗲” ในบางกรณี → รักษาทั้ง 3 โรคร่วมกัน
- Biliary tract microbiome : เริ่มมีการศึกษา metagenomics → เชื่อมโยงกับ pathogenesis ของ LC
Reference
Watson, P. (2025). Feline Cholangitis. Veterinary Clinics: Small Animal Practice, 55(4), 627-646.
