อ.น.สพ.ดร.เสลภูมิ ไพเราะ
ภาควิชาเวชศาสตร์คลินิกสัตว์เลี้ยง คณะสัตวแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
บทนำ
อาการท้องเสีย (diarrhea) เป็นภาวะที่บ่งชี้ถึงการผิดปกติของระบบทางเดินอาหารในสุนัขและแมว การเข้าใจกลไกที่ทำให้เกิดอาการ เช่น osmotic, secretory, motility และ increased permeability จะช่วยในการวินิจฉัยและจัดการที่มีประสิทธิภาพมากขึ้น โดยเฉพาะในกรณีที่เกิดอาการท้องเสียเฉียบพลัน (acute) หรือเรื้อรัง (chronic) ซึ่งต่างตอบสนองต่อแนวทางการรักษาที่แตกต่างกัน
กลไกทางพยาธิสรีรวิทยาของท้องเสีย
- Osmotic diarrhea: เกิดเมื่อสารอาหารไม่ถูกย่อยหรือดูดซึมหมด ทำให้น้ำค้างในลำไส้สูงขึ้น (osmotic active solutes)
- Secretory diarrhea: เกิดจากเยื่อบุลำไส้ถูกกระตุ้นให้หลั่งน้ำและอิเล็กโทรไลต์มากเกินไป
- Increased mucosal permeability: เยื่อบุที่รั่วทำให้ของเหลวหรือโปรตีนซึมเข้าลำไส้ เช่น ใน IBD หรือลำไส้อักเสบเรื้อรัง
- Altered gut motility: การเคลื่อนที่ของลำไส้ผิดปกติ เช่น GMCs ทำให้เกิดการลำเลียงที่เร็วเกินไปจนเกิดอาการท้องเสีย
การวินิจฉัยและแนวทางรักษา
- ซักประวัติและตรวจรอบข้าง เช่น ลักษณะอุจจาระ ความถี่อาการร่วม เช่น อาเจียน เบื่ออาหาร
น้ำหนักลด อาการเบ่งถ่าย - ตรวจทางห้องปฏิบัติการพื้นฐาน เช่น CBC, เคมีซีรั่ม, albumin, electrolyte ฯลฯ เพื่อประเมินภาวะ
ทางสรีรวิทยาต่าง ๆ - ตรวจอุจจาระเพิ่มเติม เช่น Fecal floatation, PCR เพื่อประเมินการติดเชื้อหรือพยาธิที่อาจเป็นสาเหตุ
- การตรวจพิเศษตามความจำเป็น เช่น TLI (สงสัย EPI), cobalamin, ultrasound, endoscopy, biopsy
- แนวทางรักษาเบื้องต้น (trials) เช่น เปลี่ยนอาหารหรือใช้ยาบางชนิดในกรณีที่ไม่สามารถตรวจวินิจฉัยชัดเจน
- การดูแลระยะเฉียบพลัน: เช่น ท้องเสียเฉียบพลันบางรายอาจหายเอง หรือบางรายอาจรุนแรงเช่น Parvovirus ต้องการการรักษาด่วนและติดตามอาการอย่างใกล้ชิด
- ในกรณีเรื้อรัง: โภชนบำบัดเฉพาะ (เช่น low fat, hydrolyzed, elimination diets) มักเป็นหัวใจสำคัญของการจัดการอาการ
คำแนะนำจากทีมสัตวแพทย์ Vetprima
ถ้าสุนัขหรือแมวของคุณมีอาการท้องเสียเรื้อรัง (นานหลายวัน) ควรรีบปรึกษาสัตวแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยลึก และออกแบบโภชนบำบัดที่ตรงตามกลไกของโรคตั้งแต่เนิ่น ๆ
ผลิตภัณฑ์แนะนำจาก Vetprima
อาหารสูตรทางเดินอาหาร
ดูสินค้าเพิ่มเติมหรือสอบถามตัวแทนจำหน่ายที่ Vetprima Products
